Advayta-vedanta

Advayta-vedanta — insan ruhunun ümumdünya ruhu ilə eyniliyinə dair hind fəlsəfi təlimidir (advayta = "qeyri-ikilik", "vahidlik")^[1], Vedanta məktəbinin əsas tərkib hissələrindən biridir^[1]. Bu təlimə görə, insanın ruhu ilə ali ruh bir bütün təşkil edir; dünyada gördüyümüz hər şey ümumdünya ruhunun yaratdığı müxtəlif formalar və eyni zamanda ruhumuzun təəssüratlarıdır. Ruhumuzdan və ali ruhdan kənar heç bir şey yoxdur. Beləliklə, bütün dünya bizim illüziyamızdan, təsəvvürümüzdən başqa bir şey deyil. Yalnız cahilliyimiz bizim ruhumuzu dünya ruhundan ayırır və onu ayrı və azad mövcud hesab edir. Bu cəhalətin aradan qaldırılması insan ruhunun, ruhların reinkarnasiyası haqqında amansız qanunundan tam azad olmasına gətirib çıxarır və Vedantanın fəlsəfi həqiqətlərini öyrənməklə nail olunur^[1]. Əsas tezis belə yazılır: “Brahman realdır. Dünya real deyil^[2]. Jiva [fərdi ruh; fərdi şüur; eqo]^[3] və Brahman birdir və eynidir”; təlim Upanişadların məşhur “tat tvam asi” (“sən osan”) deyimini bu mənada şərh edir. Banisi Qaudapada (VI əsr) və Şankaradır (788-820-ci illər). Bir sıra hindoloqlar^{[4][5][6][7][8]} məhz Şankaranın advayta-vedantasını Upanişadın ən təbii, məntiqli və dəqiq təfsiri hesab edirlər.

1. ↑ ^{1 2 3} Шанкарачарья  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
2. ↑ Санскрит. „брахма сатьям джаган митья“
3. ↑ Лысенко, Виктория Георгиевна, Восприятие и язык в адвайта-Веданте: исследование и перевод „Веданта-парибхаши“ Дхармараджи
4. ↑ Радхакришнан С. Индийская Философия Arxivləşdirilib 2012-06-25 at the Wayback Machine Том II г. 8.11 «Истолкование Шанкарой упанишад более удовлетворительно, чем какое-либо другое»
5. ↑ Чаттерджи, Датта, 1955, Веданта Шанкары в своих различных аспектах является попыткой довести идею упанишад о единстве всего сущего до её логического завершения
6. ↑ Gough A. E. The Philosophy of the Upanisads Arxivləşdirilib 2014-03-05 at the Wayback Machine p. 8 «Учение Шанкары есть естественное и закономерное истолкование доктрин упанишад»
7. ↑ Thibaut G. (ing.)az. Introduction to the Vedanta Sutras of Badarayana Arxivləşdirilib 2006-07-04 at the Wayback Machine «Действительно, невозможно свести учение всех упанишад к логически последовательной системе, свободной от противоречий. Однако поскольку задача поставлена, мы готовы признать, что система Шанкары, вероятно, наилучшая из всех, какие могут быть разработаны»
8. ↑ Jacob G. A. Introduction to the Vedantasara «Можно признать, что если вообще следует попытаться приступить к решению невозможной задачи примирения противоречий упанишад и сведения их к некоторому гармоническому, последовательному целому, то почти единственной системой, которая могла бы это сделать, является система Шанкары»